سیستم پانزی چیست؟

سیستم پانزی یک ترفند و عملیات سرمایه گذاری کلاهبردارانه است که عایدی هایی را از همان پول سرمایه گذاری شده یا پولی که بوسیلهٔ سرمایه گذاران بعدی پرداخت شده است، به سرمایه گذاران خودش پرداخت می کند بجای اینکه عایدی را از هر سود واقعی حاصل شده توسط شخص یا سازمانی که عملیات را اجرا می کند، پرداخت نماید. ترفند پانزی معمولاً سرمایه گذاران جدید را با ارائه عایدی هایی که دیگر سرمایه گذاری ها نمی توانند تضمین کنند اغواء می کند. این عایدی ها سودهای بطور غیرعادی بالا در کوتاه مدت یا بطور غیرعادی ثابت و با دوام هستند.

دائمی بودن عایدی هایی که یک ترفند پانزی تبلیغ و پرداخت می کند نیازمند یک جریان پول همیشه درحال افزایش از جانب سرمایه گذاران است تا سیستم را درحال کار نگه دارد.

سرنوشت سیستم پانزی، فروپاشی است؛ زیرا سودهای واقعی آن کمتر از مقدار پرداخت به سرمایه گذاران است. معمولاً این سیستم قبل از آنکه دچار فروپاشی شود بوسیلهٔ مراجع قانونی برهم زده می شود زیرا چنین سیستمی مورد سوظن قرار می گیرد. همچنان که سرمایه گذاران بیشتری درگیر می شوند، احتمال اینکه توجه مراجع قانونی به آن جلب شود بیشتر می شود.

اسم این سیستم بر اساس اسم چارلز پانزی که برای استفاده از این ترفند در سال 1920 بدنام شده بود انتخاب شده است. پانزی این سیستم را اختراع نکرده بود اما عملیات او چنان پولی را به خود جذب کرد که اولین موردی بود که در سرتاسر ایالات متحده شناخته شد. سیستم پانزی ابتدا بر اساس خرید و فروش همزمان کوپن های بین المللی تمبر پستی بود، اما او به زودی پول سرمایه گذاران را جهت پشتیبانی پرداخت به سرمایه گذاران قبلی و خودش بکار گرفت.

فرض کنید تبلیغاتی شروع شده است که وعده عایدی های فوق العاده را برای سرمایه گذاران می دهد. برای مثال، سود 20٪ برای یک قرارداد 30 روزه. هدف معمولاً اغوا کردن مردم عامی که دانش عمیقی از امور سرمایه گذاری یا اصطلاحات آن را ندارند می باشد. اصطلاحات ساختگی زبانی که تأثیرگذار بنظر می رسند اما اساسا بی معنی هستند برای خیره کردن سرمایه گذاران بکار می روند. اصطلاحاتی همچون hedge futures trading، برنامه های سرمایه گذاری با بازدهی بالا (HYIP)، سرمایه گذاری در کشورهای دیگر که قوانین مالی مساعدتری دارند، ممکن است استفاده شوند.

مروج این سیستم سپس سهام هایی را به سرمایه گذارانی که اساسا قربانیان یک حقه جلب اعتماد هستند که بعلت بی دانش بودن یا عدم کفایت فریفته شده اند، می فروشد. همچنین ادعاهایی همچون یک استراتژی سرمایه گذاری انحصاری که باید برای اطمینان از برتری رقابتی محرمانه نگه داشته شود ممکن است برای پنهان کردن ماهیت سیستم استفاده شوند.

در ابتدا فقط تعداد کمی سرمایه گذار اغوا می شوند که معمولاً مبالغ کوچکی سرمایه گذاری می کنند. 30 روز بعد، سرمایه گذار سرمایه اولیه خود را بعلاوه 20٪ سود دریافت می کند. در این موقع، سرمایه گذار انگیزه بیشتری برای سرمایه گذاری با مبلغ بیشتر پیدا کرده و همچنان که اخبار این واقعه منتشر می شود بقیه سرمایه گذاران از فرصت برای شراکت استفاده می کنند، که موجب یک اثر آبشاری بر اثر وعده عایدی های غیرعادی می شود. اما، بازگشت پول به سرمایه گذاران ابتدایی از محل سرمایه گذاری تازه واردها پرداخت می شود، نه از محل سودها.

یک علت اینکه سیستم در ابتدا چنان خوب کار می کند آن است که سرمایه گذاران اولیه، آنهایی که عملا عایدی های بزرگ را دریافت می کنند، معمولا پول خود را دوباره در سیستم سرمایه گذاری می کنند؛ بنابراین، آنهایی که سیستم را اجرا می کنند عملا مجبور به پرداخت مبلغ خالص زیادی نیستند؛ آن ها بسادگی باید عبارت هایی را به سرمایه گذاران بفرستند که نشان می دهند آن ها با نگه داشتن پول چقدر بدست آورده اند و با این کار این فریب را که سیستم یک سرمایه گذاری با سود بالاست حفظ کنند.

مبلغان همچنین تلاش می کنند بازپس گیری ها را با ارائه پلان های جدید به سرمایه گذاران، به حداقل برسانند. پلان هایی که معمولا در آن ها پول به ازای سودهای بالاتری برای مدت بیشتری نگه داشته می شود. اگر تعداد کمی از سرمایه گذاران بخواهند پول خود را بر اساس موارد اجازه داده شده بازپس بگیرند، درخواست آن ها فورا انجام می شود که باعث می شود این توهم برای تمام سرمایه گذاران دیگر ایجاد شود که سرمایه و سود آن ها قابل پرداخت است.

یک سیستم پانزی بالاخره با یکی از این ها روبرو خواهند شد:

1. مروج با تمام پولهای باقی مانده سرمایه گذاری ها (منهای مبالغی که قبلا به سرمایه گذاران پرداخت شده است) ناپدید خواهد شد.
2. از آنجاییکه سیستم به یک جریان مداوم از سرمایه گذاری ها نیاز دارد تا سودهای بالاتر را بپردازد، یک بار که سرمایه گذاری کند شود، سیستم زیر وزن خودش شروع به فروپاشی خواهد کرد (هرچه سودها بالاتر باشند ریسک فروپاشی سیستم بیشتر است). چنان بحران هایی در امکان نقد شدن اغلب باعث وحشت عمومی می شوند چراکه افراد بیشتری شروع به درخواست پول خود می کنند.
3. نیروهای خارجی بازار، همچون یک افول شدید در اقتصاد (مثل Madoff و بحران اقتصادی جهانی سال 2008)، باعث می شوند که بسیاری از سرمایه گذاران بخشی یا تمام پول خود را بازپس بگیرند؛ نه لزوما بخاطر از دست دادن اعتماد نسبت به سرمایه گذاری، بلکه بسادگی بخاطر قوانین بنیادین بازار پایه ای. درمورد Madoff، درآمد پس از اینکه سرمایه گذاران به عنوان بخشی از رکود اقتصادی جهانی که تمام سرمایه گذاری ها را تحت تأثیر قرار داد تلاش کردند تا 7 میلیارد دلار را بازپس بگیرند دیگر نتوانست عادی بنظر برسد.
4. بیشتر شرکت های پانزی فقط با یک ثبت ساده خود را قانونی جلوه می دهند در حالیکه برای دریافت پول از مردم و پرداخت سود می بایست غیر از ثبت مجوز مدیریت سرمایه و پرداخت را نیز داشته باشد.
5. در مرحله اول برای شناختن طرح سالم از یک ترفند هرمی و پانزی در ابتدا می بایست از لحاظ حقوقی آن را مورد بررسی قرار داد و مجوزهای دولتی شرکت را مورد بررسی و صحت آن را استعلام نمود. توجه داشته باشید که شرکت ها سالم پرداخت سود را منوط به خرید سهام با مقدار مشخص انجام می دهند و نوع ثبت آنان سهامی عام می باشد.